طرحواره درمانی چیست؟ | مراحل، مزایا و معایب

طرحواره درمانی

طرحواره درمانی، ابزاری قدرتمند برای رهایی از الگوهای ذهنی مخرب و دستیابی به سلامت روان و آرامش حقیقی است. طرحواره درمانی، روشی از مشاوره فردی برای درمان مشکلات روانشناختی است که بر شناسایی و تغییر الگوهای عمیق ذهنی به نام “طرحواره‌های ناسازگار اولیه” تمرکز دارد. این طرحواره‌ها، ریشه در تجربیات دوران کودکی دارند و می‌توانند منجر به طیف وسیعی از مشکلات روانشناختی، از جمله افسردگی، اضطراب، وسواس فکری-عملی و عزت نفس پایین شوند. طرحواره درمانی با استفاده از تکنیک‌های مختلف، به افراد کمک می‌کند تا این الگوهای ذهنی مخرب را شناسایی کنند، آنها را به چالش بکشند و الگوهای سالم‌تر را جایگزین آنها کنند.

اگر از تعارضات خانوادگی خسته شده‌اید! با کمک متخصصان کلینیک بهار نو و تکنیک های زوج درمانی ACT مسیر زندگی‌تان را تغییر دهید.

از طرحواره درمانی بیشتر بدانید

اگر ذهن انسان ها را مانند یک کتابخانه در نظر بگیرید؛ در این کتابخانه، قفسه‌هایی وجود دارد که هر کدام حاوی کتاب‌هایی با موضوعات مختلف هستند. این کتاب‌ها، همان “طرحواره‌ها” هستند. برخی از این طرحواره‌ها، مفید و آموزنده هستند و به شما کمک می‌کنند تا زندگی سالم و موفقی داشته باشید. اما برخی دیگر، “طرحواره‌های ناسازگار اولیه” نامیده می‌شوند، که می‌توانند مخرب و گمراه‌کننده باشند. این طرحواره‌ها، ریشه در تجربیات دوران کودکی دارند و می‌توانند منجر به مشکلات روانشناختی مختلفی شوند.

روش درمانی طرحواره بر این ایده بنا شده است که تجربیات دوران کودکی، به‌خصوص روابط اولیه ما با والدین یا مراقبان، می‌توانند الگوهای عمیقی در ذهن ما ایجاد کنند که “طرحواره” نامیده می‌شوند.

این طرحواره‌ها، که اغلب ناخودآگاه هستند، می‌توانند نحوه تفکر، احساس و رفتار ما را در بزرگسالی تحت‌الشعاع قرار دهند و منجر به مشکلات و چالش‌های مختلفی در زندگی ما، مانند افسردگی، اضطراب، عزت نفس پایین و روابط ناسالم، شوند.

هدف طرحواره درمانی، شناسایی و تغییر طرحواره‌های ناسازگار افراد است. در این فرآیند، فرد با کمک طرحواره درمانگر، به بررسی تجربیات دوران کودکی خود می‌پردازد، طرحواره‌های خود را شناسایی می‌کند و یاد می‌گیرد که چگونه با آنها مقابله کند و الگوهای رفتاری سالم‌تری را جایگزین آنها کند.

طرحواره درمانی، مانند یک کتابدار ماهر عمل می‌کند. کتابدار به شما کمک می‌کند تا کتاب‌های مخرب کتابخانه ذهنتان را شناسایی کنید، آنها را به چالش بکشید و کتاب‌های جدید و سالم‌تر را جایگزین آنها کنید. با انجام این کار، شما می‌توانید الگوهای ذهنی مخرب خود را تغییر دهید، به سلامتی روان دست پیدا کنید و زندگی شادتر و رضایت‌بخش‌تری را تجربه کنید.

تاریخچه طرحواره درمانی 

طرحواره درمانی، رویکردی جدید در علم روانشناسی با طول عمر حدوداً ۴۰ ساله است.  دکتر جفری یانگ در دهه ۱۹۸۰ میلادی، با تلفیق نظریه‌های مختلف روانشناسی و تجربیات بالینی خود، چارچوب نظری طرحواره درمانی را بنا گذاشت. یانگ در کتاب خود با عنوان “طرحواره درمانی: راهنمای درمان اختلالات شخصیت” (Schema Therapy: A Practical Guide for Treatment of Personality Disorders) به طور مفصل به تبیین این رویکرد و تکنیک‌های آن پرداخت.

در واقع طرحواره درمانی، تلفیقی از رویکردهای مختلف درمانی، از جمله درمان شناختی رفتاری، روانکاوی و نظریه دلبستگی، است. این رویکرد جامع، به فرد کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از خود و ریشه مشکلاتش پیدا کند و ابزارهای لازم برای تغییر و تحول را به دست آورد.

دکتر دبورا کُرِیِر می گوید:

“طرحواره درمانی، رویکردی قدرتمند و اثبات‌شده برای درمان طیف گسترده‌ای از مشکلات روانشناختی است.”

اگر به دنبال راهی برای رهایی از الگوهای ذهنی مخرب و رسیدن به آرامش و شادی حقیقی هستید، طرحواره درمانی می‌تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد.

مزایا و فواید طرحواره درمانی

مزایا و فواید طرحواره درمانی

طرحواره درمانی، هدیه‌ای ارزشمند برای کسانی است که خواهان تحولی عمیق در زندگی خود هستند. اگر در تاریکی طرحواره‌های ناسازگار گرفتار شده‌اید و به دنبال راهی برای رهایی و رسیدن به آرامش هستید، طرحواره درمانی می‌تواند ناجی شما باشد. مهم‌ترین مزایای طرحواره درمانی را بخوانید:

۱. رهایی از الگوهای ذهنی مخرب:

طرحواره درمانی به شما کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسازگار که ریشه در تجربیات دوران کودکی دارند را شناسایی و تغییر دهید. این الگوها، که “طرحواره‌های ناسازگار اولیه” نامیده می‌شوند، می‌توانند مانند تار عنکبوت، عزت نفس شما را опустошат، روابطتان را مختل کنند و مانع از رسیدن به آرامش و شادی حقیقی شوند. با تغییر این طرحواره‌ها، می‌توانید از اسارت الگوهای مخرب رها شده و زندگی سالم‌تر و شادتری را تجربه کنید.

۲. افزایش عزت نفس:

طرحواره درمانی با تقویت باورهای مثبت درباره خود و توانایی‌هایتان، به افزایش عزت نفس شما کمک می‌کند. هنگامی که از ارزش و لیاقت خود آگاه باشید، اعتماد به نفس بیشتری خواهید داشت و برای رسیدن به اهدافتان تلاش خواهید کرد.

۳. بهبود روابط:

طرحواره‌های ناسازگار می‌توانند روابط شما با دیگران را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهند. طرحواره درمانی با آموزش مهارت‌های ارتباطی موثر و ارتقای هوش هیجانی، به شما کمک می‌کند تا روابط سالم‌تر و رضایت‌بخش‌تری با اطرافیانتان برقرار کنید.

۴. غلبه بر مشکلات روانشناختی:

طرحواره درمانی در درمان طیف گسترده‌ای از مشکلات روانشناختی، از جمله افسردگی، اضطراب، وسواس فکری-عملی، سوء مصرف مواد، اختلال شخصیت و مشکلات مربوط به عزت نفس، بسیار موثر است. این روش درمانی به شما کمک می‌کند تا ریشه مشکلات خود را درک کرده و با آنها به طور موثرتری مقابله کنید.

۵. دستیابی به آرامش و شادی حقیقی:

هدف نهایی طرحواره درمانی، کمک به شما برای رسیدن به آرامش و شادی حقیقی در زندگی است. با رهایی از الگوهای ذهنی مخرب، افزایش عزت نفس، بهبود روابط و غلبه بر مشکلات روانشناختی، می‌توانید طعم واقعی خوشبختی را بچشید.

۶.افزایش انگیزه و هدفمندی
۷.بهبود کیفیت خواب
۸.کاهش استرس و اضطراب
۹.تقویت مهارت‌های حل مسئله
۰وافزایش تاب آوری در برابر مشکلات
۱۱.ارتقای کیفیت زندگی

می خوای مشاوره تحصیلی بگیری؟  کلیک کن

دنبال مشاوره خانواده می گردی؟ کلیک کن

 

طرحواره درمانگر کیست؟ 

طرحواره درمانگر، روانشناسی است که در زمینه طرحواره درمانی تخصص و مهارت دارد. این افراد با گذراندن دوره‌های آموزشی تخصصی و کسب تجارب بالینی، به درک عمیقی از طرحواره‌های ناسازگار اولیه، نحوه شناسایی و تغییر آنها دست یافته‌اند.

نقش و وظایف طرحواره درمانگر:

برقراری رابطه درمانی قوی با مراجع: ایجاد فضایی امن، حمایتی و همدلانه برای مراجع، اولین قدم در فرآیند طرحواره درمانی است. طرحواره درمانگر با ایجاد رابطه صمیمی و مبتنی بر اعتماد، به مراجع کمک می‌کند تا احساس راحتی کند و آزادانه در مورد افکار، احساسات و تجربیات خود صحبت کند.
ارزیابی طرحواره‌های ناسازگار: طرحواره درمانگر با استفاده از مصاحبه‌های بالینی، پرسشنامه‌ها و سایر ابزارهای تشخیصی، طرحواره‌های ناسازگار مراجع را شناسایی می‌کند.
آموزش طرحواره درمانی به مراجع: طرحواره درمانگر به مراجع در مورد ماهیت طرحواره‌ها، نحوه شکل‌گیری آنها و تاثیر آنها بر افکار، احساسات و رفتار او آموزش می‌دهد.
طراحی و اجرای برنامه درمانی: طرحواره درمانگر با توجه به نیازها و شرایط منحصر به فرد هر مراجع، برنامه درمانی را طراحی و اجرا می‌کند. این برنامه ممکن است شامل تکنیک‌های مختلفی از جمله بازسازی شناختی، تکنیک‌های تصویرسازی ذهنی، مواجهه همدلانه، نقش‌آفرینی و آموزش مهارت‌های حل مسئله باشد.
حمایت و راهنمایی مراجع در طول فرآیند درمان: طرحواره درمانی فرآیندی چالش‌برانگیز و زمان‌بر است. طرحواره درمانگر در طول این مسیر، از مراجع حمایت و راهنمایی می‌کند و به او کمک می‌کند تا با موانع و چالش‌ها مقابله کند.
ارزیابی پیشرفت و تطبیق برنامه درمانی: طرحواره درمانگر به طور مرتب پیشرفت مراجع را ارزیابی می‌کند و در صورت نیاز، برنامه درمانی را تطبیق می‌دهد.

ویژگی‌های طرحواره درمانگر خوب

داشتن دانش عمیق در مورد طرحواره درمانی: تسلط بر مبانی نظری و تکنیک‌های طرحواره درمانی، از جمله ویژگی‌های اساسی یک طرحواره درمانگر خوب است.
مهارت‌های ارتباطی قوی: برقراری ارتباط موثر با مراجع، ایجاد رابطه درمانی قوی و انتقال مفاهیم پیچیده به طور قابل فهم، از جمله مهارت‌های ضروری برای یک طرحواره درمانگر هستند.
همدلی و پذیرش: طرحواره درمانگر باید با مراجع همدلی کند و او را بدون قضاوت بپذیرد.
صبوری و انعطاف‌پذیری: طرحواره درمانی فرآیندی زمان‌بر است و ممکن است مراجع در طول مسیر با چالش‌ها و موانعی روبرو شود. طرحواره درمانگر باید صبور و انعطاف‌پذیر باشد و از مراجع در طول این مسیر حمایت کند.
تعهد به اخلاق حرفه‌ای: رعایت اصول اخلاقی روانشناسی، از جمله رازداری، صداقت و احترام به مراجع، برای هر طرحواره درمانگری ضروری است.

طرحواره درمانی برای چه کسانی مفید است؟

طرحواره درمانی برای چه کسانی مفید است؟

طرحواره درمانی، برای افراد در هر سنی و با هر پیشینه‌ای مفید است. برخی از افرادی که می‌توانند از طرحواره درمانی بهره‌مند شوند عبارتند از:

افراد مبتلا به مشکلات روانشناختی: طرحواره درمانی در درمان طیف گسترده‌ای از مشکلات روانشناختی، از جمله افسردگی، اضطراب، وسواس فکری-عملی، سوء مصرف مواد، اختلال شخصیت و مشکلات مربوط به عزت نفس، بسیار موثر است.
افراد با عزت نفس پایین: طرحواره درمانی به شما کمک می‌کند تا باورهای مثبت درباره خود و توانایی‌هایتان را تقویت کنید و عزت نفس خود را افزایش دهید.
افراد با روابط ناسالم: طرحواره‌های ناسازگار می‌توانند روابط شما با دیگران را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهند. طرحواره درمانی با آموزش مهارت‌های ارتباطی موثر و ارتقای هوش هیجانی، به شما کمک می‌کند تا روابط سالم‌تر و رضایت‌بخش‌تری با اطرافیانتان برقرار کنید.
افراد در جستجوی تحول عمیق: طرحواره درمانی فراتر از درمان مشکلات روانشناختی، به شما کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از خود و ریشه مشکلاتتان پیدا کنید و ابزارهای لازم برای تغییر و تحول را به دست آورید.
به طور کلی، هر کسی که خواهان رهایی از الگوهای ذهنی مخرب، افزایش عزت نفس، بهبود روابط و رسیدن به آرامش و شادی حقیقی در زندگی خود است، می‌تواند از طرحواره درمانی بهره‌مند شود.

افرادی که در دوران کودکی خود تجربیات آسیب‌زا داشته‌اند.
افرادی که از مشکلاتی مانند کمبود توجه و تمرکز (ADHD) یا اختلال دوقطبی رنج می‌برند.
افرادی که در حال گذر از دوره‌های دشوار زندگی مانند طلاق، مرگ عزیزان یا از دست دادن شغل هستند.
ورزشکاران و هنرمندان که به دنبال ارتقای عملکرد خود هستند.
اگر در هر یک از این دسته‌ها قرار دارید، طرحواره درمانی می‌تواند راهی موثر برای کمک به شما در رسیدن به اهدافتان باشد.

مهم است که به خاطر داشته باشید که طرحواره درمانی یک فرآیند درمانی است که نیاز به زمان و تلاش دارد. برای مشاهده نتایج، باید به طور منظم در جلسات درمانی شرکت کنید و با طرحواره درمانگر خود همکاری فعال داشته باشید.

اگر به دنبال راهی برای تغییر زندگی خود هستید، طرحواره درمانی می‌تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد.

همین امروز با یک متخصص طرحواره درمانگر مشورت کنید و سفر خود را به سوی سلامتی روان و آرامش حقیقی آغاز نمایید.

 

مراحل طرحواره درمانی

طرحواره درمانی، فرآیندی ساختاریافته و هدفمند است که به افراد در شناسایی و تغییر طرحواره‌های ناسازگار اولیه و دستیابی به سلامت روان و آرامش کمک می‌کند. این فرآیند شامل مراحل مختلفی است که در ادامه به طور خلاصه به آنها می‌پردازیم:

۱. برقراری رابطه درمانی:

ایجاد فضایی امن، حمایتی و همدلانه برای مراجع، اولین قدم در فرآیند طرحواره درمانی است.
طرحواره درمانگر با ایجاد رابطه صمیمی و مبتنی بر اعتماد، به مراجع کمک می‌کند تا احساس راحتی کند و آزادانه در مورد افکار، احساسات و تجربیات خود صحبت کند.
۲. ارزیابی طرحواره‌های ناسازگار:

طرحواره درمانگر با استفاده از مصاحبه‌های بالینی، پرسشنامه‌ها و سایر ابزارهای تشخیصی، طرحواره‌های ناسازگار مراجع را شناسایی می‌کند.
در این مرحله، طرحواره درمانگر به دنبال الگوهای رفتاری، افکاری و احساسی مکرری می‌گردد که ممکن است نشان‌دهنده وجود طرحواره‌های ناسازگار باشد.
۳. آموزش طرحواره درمانی به مراجع:

طرحواره درمانگر به مراجع در مورد ماهیت طرحواره‌ها، نحوه شکل‌گیری آنها و تاثیر آنها بر افکار، احساسات و رفتار او آموزش می‌دهد.
این آموزش به مراجع کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از خود و ریشه مشکلاتش پیدا کند.
۴. طراحی و اجرای برنامه درمانی:

طرحواره درمانگر با توجه به نیازها و شرایط منحصر به فرد هر مراجع، برنامه درمانی را طراحی و اجرا می‌کند.
این برنامه ممکن است شامل تکنیک‌های مختلفی از جمله بازسازی شناختی، تکنیک‌های تصویرسازی ذهنی، مواجهه همدلانه، نقش‌آفرینی و آموزش مهارت‌های حل مسئله باشد.
۵. کارکرد بر روی طرحواره‌های خاص:

در هر جلسه درمانی، طرحواره درمانگر بر روی یک یا دو طرحواره خاص تمرکز می‌کند.
با استفاده از تکنیک‌های مختلف، طرحواره درمانگر به مراجع کمک می‌کند تا طرحواره‌های ناسازگار خود را شناسایی کند، آنها را به چالش بکشد و الگوهای رفتاری، افکاری و احساسی سالم‌تر را جایگزین آنها کند.
۶. مقابله با الگوهای رفتاری ناسالم:

طرحواره درمانی به مراجع کمک می‌کند تا الگوهای رفتاری ناسالم خود را که ناشی از طرحواره‌های ناسازگار هستند، شناسایی کند.
در این مرحله، مراجع یاد می‌گیرد که چگونه با این الگوها مقابله کند و از آنها دوری کند.
۷. ارتقای مهارت‌های مقابله‌ای:

طرحواره درمانی به مراجع کمک می‌کند تا مهارت‌های مقابله‌ای خود را برای مدیریت استرس، اضطراب و سایر مشکلات روانشناختی ارتقا دهد.
این امر به مراجع کمک می‌کند تا با چالش‌های زندگی به طور موثرتری مقابله کند و از سلامت روان خود محافظت کند.
۸. پیشگیری از بازگشت طرحواره‌ها:

طرحواره درمانی به مراجع کمک می‌کند تا راهبردهایی را برای پیشگیری از بازگشت طرحواره‌های ناسازگار در آینده یاد بگیرد.
این امر به مراجع کمک می‌کند تا دستاوردهای خود را در فرآیند درمان حفظ کند و از سلامت روان خود در بلندمدت محافظت کند.
۹. خاتمه درمان:

زمانی که مراجع به طور قابل توجهی به اهداف درمانی خود دست یافته باشد و بتواند به طور مستقل با چالش‌های زندگی خود مقابله کند، می‌توان فرآیند درمان را به پایان رساند.
در جلسات پایانی، طرحواره درمانگر به مراجع در مرور دستاوردهای خود، تثبیت مهارت‌های آموخته شده و برنامه‌ریزی برای آینده کمک می‌کند.

مدت زمان جلسات طرحواره درمانی

مدت زمان هر جلسه طرحواره درمانی معمولاً بین ۴۵ تا ۶۰ دقیقه است. با این حال، این زمان می‌تواند بسته به نیازهای فردی مراجع و پیچیدگی مشکلات او متفاوت باشد.

تعداد جلسات طرحواره درمانی

تعداد جلسات طرحواره درمانی به عوامل مختلفی از جمله شدت مشکلات مراجع، انگیزه او برای تغییر و تعهد او به فرآیند درمانی بستگی دارد. به طور کلی، طرحواره درمانی فرآیندی بلندمدت است و ممکن است چندین ماه یا حتی چند سال طول بکشد تا فرد به طور کامل از آن بهره‌مند شود.

طرحواره درمانی فرآیندی زمان‌بر است و ممکن است چندین ماه یا حتی چند سال طول بکشد تا فرد به طور کامل از آن بهره‌مند شود.
مراجع باید به طور منظم در جلسات درمانی شرکت کند و به طور فعال در فرآیند درمان مشارکت داشته باشد.

رازهای موفقیت جلسات طرحواره درمانی

  • حضور منظم در جلسات: برای اینکه طرحواره درمانی موثر باشد، مراجع باید به طور منظم در جلسات درمانی شرکت کند و به طور فعال در فرآیند درمان مشارکت داشته باشد.
  • انگیزه و تعهد: مراجع باید برای تغییر انگیزه و تعهد داشته باشد. طرحواره درمانی فرآیندی چالش‌برانگیز است و نیاز به تلاش و پشتکار دارد.
  • انتخاب طرحواره درمانگر مناسب: انتخاب یک طرحواره درمانگر باتجربه و واجد شرایط، یکی از مهم‌ترین عوامل در موفقیت طرحواره درمانی است.
  • طرحواره درمانی می‌تواند رویکردی بسیار موثر برای درمان طیف گسترده‌ای از مشکلات روانشناختی باشد. اگر به دنبال راهی برای رهایی از الگوهای ذهنی مخرب، افزایش عزت نفس، بهبود روابط و رسیدن به آرامش و شادی حقیقی در زندگی خود هستید، طرحواره درمانی می‌تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد.

همین امروز با یک متخصص طرحواره درمانگر مشورت کنید و سفر خود را به سوی سلامتی روان و آرامش حقیقی آغاز نمایید.

تفاوت طرحواره درمانی با سایر روش‌ها

طرحواره درمانی، رویکردی نوین در روانشناسی، در مقایسه با سایر روش‌های درمانی، دارای ویژگی‌ها و تمایزات منحصر به فردی است که آن را به رویکردی کارآمد و اثربخش در درمان طیف گسترده‌ای از مشکلات روانشناختی تبدیل می‌کند.

در اینجا به برخی از مهم‌ترین تفاوت‌های طرحواره درمانی با سایر روش‌های درمانی اشاره می‌کنیم:

۱. تمرکز بر طرحواره‌های ناسازگار اولیه:

طرحواره درمانی، برخلاف سایر روش‌های درمانی که عمدتاً بر علایم و رفتارهای آشکار تمرکز دارند، بر شناسایی و تغییر طرحواره‌های ناسازگار اولیه که ریشه در تجربیات دوران کودکی دارند، تأکید می‌کند. این طرحواره‌ها، الگوهای عمیق ذهنی هستند که می‌توانند نحوه تفکر، احساس و رفتار ما را در بزرگسالی تحت‌الشعاع قرار دهند و منجر به مشکلات و چالش‌های مختلفی در زندگی ما شوند.

۲. رویکرد جامع و یکپارچه:

طرحواره درمانی، تلفیقی از رویکردهای مختلف درمانی، از جمله درمان شناختی رفتاری، روانکاوی و نظریه دلبستگی، است. این رویکرد جامع، به فرد کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از خود و ریشه مشکلاتش پیدا کند و ابزارهای لازم برای تغییر و تحول را به دست آورد.

۳. تأکید بر روابط درمانی:

رابطه درمانی بین طرحواره درمانگر و مراجع، در طرحواره درمانی از اهمیتی اساسی برخوردار است. این رابطه گرم، حمایتی و همدلانه، فضایی امن را برای فرد فراهم می‌کند تا تجربیات خود را به اشتراک بگذارد، احساسات خود را کاوش کند و در مورد طرحواره‌های ناسازگار خود صحبت کند.

۴. استفاده از تکنیک‌های متنوع:

طرحواره درمانی از طیف وسیعی از تکنیک‌ها، از جمله بازسازی شناختی، تکنیک‌های تصویرسازی ذهنی، مواجهه همدلانه، نقش‌آفرینی و آموزش مهارت‌های حل مسئله، برای کمک به افراد در شناسایی و تغییر طرحواره‌های ناسازگار خود استفاده می‌کند.

۵. درمان بلندمدت:

طرحواره درمانی، به دلیل تمرکز بر تغییر الگوهای عمیق ذهنی، معمولاً فرآیندی درمانی بلندمدت است. جلسات درمانی به طور منظم و در طول زمان برگزار می‌شوند تا فرد فرصت کافی برای درک و تغییر طرحواره‌های خود داشته باشد.

اگر از تعارضات خانوادگی خسته شده‌اید! با کمک متخصصان کلینیک بهار نو و تکنیک های زوج درمانی ACT مسیر زندگی‌تان را تغییر دهید.